Iedereen heeft wel een beeld bij het begrip schade, maar de wetgever heeft niet gedefinieerd wat schade is. Wel kent de wet een onderscheid tussen vermogensschade en ander nadeel, de immateriële schade. Vermogensschade omvat geleden verlies, bijvoorbeeld de waardevermindering door beschadiging of zelfs het verloren gaan van een zaak, en gederfde winst.

Het uitgangspunt van de wet is dat ieder zijn eigen schade draagt, tenzij er een reden is om schade op een ander te verhalen. Daarvoor moet een wettelijke of contractuele grond bestaan. Zo kent de wet als grond voor het verhalen van schade op een ander onder meer wanprestatie, onrechtmatige daad, aansprakelijkheid voor minderjarigen, aansprakelijkheid voor een gebrekkige opstal, aansprakelijkheid voor dieren, aansprakelijkheid voor (niet-)ondergeschikten en aansprakelijkheid voor werknemers.

De bekendste contractuele vorm om schade op een ander te verhalen, is de verzekeringsovereenkomst. De verzekering is een afspraak tussen verzekeraar en verzekeringnemer over welke schade onder welke voorwaarden door de verzekeraar wordt vergoed.

Schadevaststelling

De omvang van de schade kan worden begroot op basis van facturen van de gemaakte herstelkosten, maar ook op basis van offertes of deskundigenrapporten. Kan de schade niet nauwkeurig worden vastgesteld, dan kan de rechter de omvang van de schade schatten. In het verzekeringsrecht wordt de schade doorgaans op andere wijze vastgesteld. De meeste verzekeringsovereenkomsten bepalen dat de schade wordt vastgesteld door een expert, die door de verzekeraar wordt benoemd. De verzekerde heeft het recht om ook een schade-expert te benoemen, de contra-expert. In dat geval bepalen de experts in onderling overleg de omvang van de schade en leggen zij dit vast in een akte van taxatie.

Schadebeperkingsplicht

De schadelijdende partij is verplicht om de schade zo veel mogelijk te beperken. De redelijke kosten van schadebeperking komen voor rekening van de schadeveroorzakende partij. Bij het verhalen van schade op grond van wettelijke aansprakelijkheid kan het niet nakomen van de schadebeperkingsplicht leiden tot het verlagen van de schadevergoeding wegens eigen schuld.

In het verzekeringsrecht wordt de schadebeperkingsplicht ook wel bereddingsplicht genoemd. De bereddingskosten komen voor rekening van de verzekeraar. Het niet voldoen aan de bereddingsplicht leidt tot een lagere schadevergoeding.